اختلال راه رفتن در خواب در دوران كودكى Somnambulism
«راه رفتن در خواب»۱ يكى از اختلالات مربوط به خواب است كه به صورت قدم زدن در حالت خواب بارز مى شود و طى آن كودك از رختخواب بلند مى شود و بدون اين كه هوشيار باشد و بداند چه كار مى كند، شروع به انجام كارهاى خودش (مثل غذا خوردن، حرف زدن، راه رفتن و...) مى كند. چنانچه در اين حالت كودك از خواب بيدار شود، چيزى به خاطر نمى آورد و هيچ آگاهى اى از كارى كه مى كرده است، ندارد. «خواب گردى» اغلب با صحبت كردن در خواب هم همراه است و به طور معمول زمانى كه كودك وارد مرحله خواب عميق مى شود (يعنى ۲ _ ۱ ساعت بعد از خواب رفتن) آغاز مى گردد.
• علائم و نشانگان راه رفتن در خواب
به طور كلى زمانى كه كودك كاملاً در خواب فرو رفته است، ناگهان بلند مى شود. در اين حالت حركات او بسيار آرام و آهسته است. ممكن است انگشتان و دست هايش را مرتب تكان دهد. چشم هاى كودك مى تواند كاملاً باز باشد؛ حتى گاهى چشمك هم مى زند. گاهى كودك خواب گرد از رختخواب بلند مى شود و بدون هدف دور اتاق مى گردد. در بيشتر موارد نيز بدون مشكل و ناراحتى خاصى مجدداً به رختخواب برمى گردد و دوباره مى خوابد. كودك ممكن است اين كارها را آرام و راحت انجام دهد، اما ممكن است گاهى فعاليت هاى هدفمندى را هم مثل لباس پوشيدن، باز كردن در و... انجام دهد.
به طور معمول كودك در حين انجام اين گونه كارها هوشيار نيست، زمانى كه با كودك صحبت شود، ممكن است او با زير لب سخن گفتن و زمزمه كردن پاسخ دهد. هر دوره از خواب گردى تقريباً ۲۰ _ ۵ دقيقه طول مى كشد و بعد از آن دوباره به اتاق و رختخوابش برمى گردد.
• علت را ه رفتن در خواب و خطرات ناشى از آن
پژوهش ها نشان مى دهند كه ۱۵ درصد از كودكان بين ۱۵ _ ۵ سال براى اولين بار دچار خواب گردى مى شوند و ۶ _ ۳ درصد اين كودكان بيش از يك بار در خواب راه مى روند. اين اختلال در پسرها شايع تر از دخترهاست؛ و به طور معمول وقتى روى مى دهد كه كودك دچار خواب هاى پريشان شده است. (وگمان، ۲۰۰۲) چنانچه اين اختلال در بين والدين و اعضاى ديگر خانواده نيز مشاهده شده باشد، مى تواند به عنوان اختلالى ارثى شمرده شود. ۲۰ _ ۱۰ درصد از خواب گردى هاى كودكان مى تواند ناشى از سابقه خانوادگى باشد. (تفتى، ۲۰۰۵) همچنين خواب گردى كودك، مى تواند ناشى از خستگى مفرط و يا فشارها و تنش هاى روزانه باشد. تحقيقات نشان مى دهند خواب گردى در كودكان مبتلا با افزايش سن كاهش مى يابد و به تدريج از بين مى رود. اما اگر خواب گردى كودك از ۹ سالگى به بعد شروع شود، ممكن است در دوران بزرگسالى نيز ادامه يابد. در اين صورت بهتر است، حتماً اين مشكل را جدى گرفت و درصدد درمان آن برآمد. در مواردى مشاهده مى شود كه خواب گردى كودك ناشى از عوامل زير است (اوونز ، ۲۰۰۰):
- خواب ناكافى
- برنامه نامنظم خواب
- بيمارى و داشتن تب بالا
- مصرف بعضى از داروها
- پر بودن مثانه
- خوابيدن در محيطى شلوغ و پرسروصدا
خواب گردى در دوران كودكى به انواع مختلفى ديده مى شود. بيشتر كودكانى كه تحت تاثير شرايط و تغييرات محيطى قرار مى گيرند، شب ها در خواب راه مى روند. اين گونه خواب گردى هاى كودك، ناشى از هيچ اختلال جدى و مهمى نيست و به طور معمول با كاهش شرايط استرس آور و رشد كودك به تدريج از بين مى رود. والدين اين كودكان تنها بايد مراقب باشند كه فرزندشان هنگام خواب آسيبى نبيند. برخى از كودكان تنها يك بار در چند ماه و برخى ديگر چند بار در طول يك ماه در خواب راه مى روند. كودكان خواب گرد اغلب از اين عمل ناخودآگاه خود احساس خجالت، شرمسارى، اضطراب، گناه و گيجى مى كنند. خواب گردى كودك خطرى براى ديگران ندارد. بيدار كردن كودكى كه در حال خواب راه مى رود، هيچ مشكلى پيش نمى آورد، تنها ممكن است براى چند لحظه جهت يابى خود را از دست بدهد و كمى گيج و سرگردان شود.
• روش هاى پيشگيرى از راه رفتن در خواب
تاكنون روش علمى ويژه اى براى درمان كامل اين اختلال در كودكان ابداع نشده است، ولى مى توان با به كار بردن روش هاى زير ميزان خواب گردى كودك را هر چه كمتر كرد:
* از مصرف داروهاى نامتعارف، داروها و قرص هاى تجويز نشده از سوى پزشك خوددارى كنيد.
* از مصرف داروهاى خواب آور خوددارى كنيد.
* برنامه خواب و بيدارى منظمى براى كودك در نظر بگيريد.
* تمرين هاى آرام سازى عضلانى، يوگا و مراقبه مى تواند موجب كاهش استرس و فشار روانى و بهبود رفتار خواب گردى در كودك شود.
• تشخيص بيمارى
تشخيص اين اختلال با گرفتن پيشينه پزشكى و آزمايش هاى جسمانى آغاز مى شود. در مواردى نيز پزشك معالج براى تشخيص بيمارى آزمايش هاى ديگرى نيز توصيه مى كند.
• شيوه هاى درمان
والدين و اعضاى خانواده مى توانند با به كارگيرى نكات زير به كودك مبتلا به خواب گردى كمك كنند: (سامرز، ۲۰۰۰):
۱ _ كودك را خيلى آرام به رختخواب برگردانند.
۲ _ كودك را از آسيب ها و حوادث ناشى از خواب گردى مصون نگه دارند.
۳ _ جلوى نرده ها، بالكن ها و پرتگاه هاى منزل نرده بكشند.
۴ _ درب اصلى خانه را قفل بزنند (قفلى كه بالاتر از دسترس كودك باشد).
۵ _ اجازه ندهند كودك هنگام خواب خيلى خسته و متشنج به خواب رود.
۶ _ زنگوله اى به درِ اتاق كودك نصب كنند تا با باز شدن در، به صدا درآيد و اعضاى خانواده را باخبر كند.
همچنين با استفاده از روش هاى زير مى توانند خواب گردى كودك را كاهش دهند؛
۱ _ كودك را براى چند شب تحت نظر بگيرند (چه موقع از خواب بيدار مى شود و چه مدتى خواب گردى مى كند).
۲ _ بعد از چند شب، كودك را ۱۵ دقيقه قبل از خواب گردى شبانه اش بيدار كنند.
۳ _ كودك را ۴ دقيقه بيدار نگه دارند (با او كمى حرف بزنند و يا كمى آب به او بدهند).
۴ _ اين كار را به مدت يك هفته انجام دهند.
۵ _ چنانچه مجدداً خواب گردى كودك شروع شد، انجام اين اقدامات را دوباره از سر بگيرند.
والدين، خواهر ها و برادرها و اعضاى خانواده بهتر است كودكى را كه زياد دچار خواب گردى مى شود، دست نيندازند و اذيت نكنند؛ زيرا او نسبت به اين رفتار خود هيچ آگاهى اى ندارد و به طور كلى چيزى به خاطر نمى آورد. صبح كه كودك بيدار مى شود، در صورتى درباره خواب گردى شب قبل او صحبت كنند كه خودش در اين مورد پرس و جو كند.
ماندانا سلحشور
منبع : www.sharghnewspaper.com
تعداد بازدید: ۳۳۳۶